Rusczi czë rusyjsczi?

Na Ùkrajinie ju nié! Terô leno w Ùkrajinie! Jo, dzysôdnia wiedno miało cësk na jãzëk. W slédnym czasu ù jednëch Ùkrajinków, co ùcekłë òd wòjnë na Kaszëbë, ùczùł jem, że lëchò gôdóm. Akùrôt zazdrzôł jem do nich za pierogama na pôłnié, proszącë ò tutã z miãsã, tutã z kapùstą i tutã... rùsczich. Prawie ò ne òstatné jima chòdzëło. Prôwdac nôbarżi szkalowa na mie białka, ù jaczi Ùkrajinczi mieszkałë, Kaszëbka. - Të chłopie tak tu kòle nich nie gadôj! Terô to są ùkrajińsczé, a nié rusczé – klarowa mie białka. Jem próbòwôł tłomaczëc, że nic lëchégò jô nie mëslôł, że prawie temù jem do nich zazdrzôł, żebë wspierac ùszłëch òd wòjnë itd. Në, chto bë zmógł trzë Ùkrajinczi i jednã Kaszëbkã?! Mësla równak òstała. Co je z tim „rusczim” i nié leno, czej prawimë ò pierogach, a gdze jindze téż. Doch „rusczi” to niekònieczno cos, co je zrzeszoné z Rusją. Tej jak mómë gadac: „rusczi” czë mòże „rusyjsczi”, czej cos je òd Rusje? W pòlsczim je znankòwnik „rosyjski”, kò téż „ruski”. Ten pierszi ni mô tak dłudżi metriczi w Pòlsce (jaczé 3 stalata) jak drëdżi, równak pierwòszné znaczenié tegò drëdżégò gdzes z wiãksza szło w zabët, òstającë w zachòwie leno ù pùristów abò historików. Dlô nich rusczi je òd Rusë (Kijowsczi, Biôłi, Czerwiony itd.) a pózni ùżiwóny òsoblëwie na to co ùkrajińsczé, biôłorusczé. Z pierwsza na Mòskwã téż, kò czej ta zaczãła ùżëwac stôri grecczi pòzwë Rhossia, ju nié. Dzysô w pòlsczim lëdze miészają òba słowa. Më w kaszëbsczim nigdë znankòwnika „rusyjsczi” (pòl. rosyjski) ni mielë. Tec mòże prawie je leżnosc, żebë to zmienic. Rusczi òstawic dlô òpisaniô dôwnëch sprôw, a dlô nowëch ùkrajińsczi, biôłorusczi, rusyjsczi? Òstało bë jesz wëmëslëc cos, co je pasowné dlô pòlsczégò słowa „rusiński”, to je sparłãczonégò z rusczima (ò wschòdnosłowiańsczich kòrzeniach) lëdzama w Karpatach, na Słowacje, w Serbie.

Mòże jednakò to całé wëstwôrzanié nie je nama pòtrzébné, mòże sygnie jedno stôré słowò „rusczi”, jaczé lata lateczné samò òbrôbiało w kaszëbiznie wszëtczé semanticzné pòla? Mòże w lëteracczi rodny mòwie ju je za wiele nowiznów, i temù dlô gôdającëch stôrim, tradicyjno-gwarowim mòdłã zdôwô sã òna sztëcznô, cëzô. A më tu terô bédëjemë pòstãpné słowò, co mô jic w miónczi z tak wżartim w kaszëbiznã jak „rusczi”.

Jakbë nie bëło, swiat òd czasów Kijowsczi Rusë sã zmienił i... wcyg sã zmieniwô, a jãzëczi z nim met. 

P.D.