Historia Kaszubów póki co w 5 tomach

W 2006 r. ukazała się książka prof. Gerarda Labudy opisująca historię Kaszubów w czasach najdawniejszych. Na kolejne części przyszło nam czekać 14 lat.

- To realizacja testamentu mistrza kaszubskich historyków prof. Gerarda Labudy. Przypomnę, że pierwszy tom powstał pod jego redakcją. Profesor, który ma przecież olbrzymi dorobek, mówił, że była to dla niego najważniejsza książka, że całe życie się do niej przygotowywał. Zobowiązał nas do napisania kolejnych części - mówi bytowiak prof. Cezary Obracht-Prondzyński, autor jednego z tomów. Pierwszy dotyczy historii Kaszubów w czasach średniowiecza, opracował go prof. G. Labuda. Tomy III i IV są autorstwa prof. Józefa Borzyszkowskiego. Ukazują losy Kaszubów od XIX do XX w., a konkretniej zakończenia II wojny światowej. Na kilku tysiącach stron opisano region i mieszkańców wpierw w Królestwie Pruskim, później Cesarstwie Niemieckim, a także na emigracji za Wielką Wodą. Tom IV, dotyczący XX-lecia międzywojennego, wojny i okupacji, przedstawia trudne początki włączenia Pomorza do Rzeczpospolitej. Problemy repolonizacji, reformy rolnej i skutki społeczno-polityczne przewrotu majowego i losów Kaszubów w czasie okupacji hitlerowskiej.

Czasami współczesnymi zajął się prof. C. Obracht-Prondzyński. Począwszy od „gorzkiego zwycięstwa” i okresu stalinizmu przez epokę gierkowską, skończywszy zaś na transformacji ustrojowej i staraniach Kaszubów o upodmiotowienie etniczne i obywatelskie.

Brakuje jeszcze II tomu, który ma powstać w ciągu kilku najbliższych lat. - Jego autorem będzie prof. Zygmunt Szultka, który z powodów zdrowotnych póki co nie zdążył go przygotować - mówi prof. C. Obracht-Prondzyński. W sumie seria „Historia Kaszubów” zawiera 5 tomów. Na jej powstanie Instytut Kaszubski, który jest ich wydawcą, otrzymał grant Narodowego Rozwoju Humanistyki. - To dla nas dowód uznania tego wszystkiego, co wcześniej dokonaliśmy na szerszym ogólnopolskim forum. Przygotowanie tych tomów zajęło nam 5 lat naukowego życia, przeglądania ogromnego materiału - mówi prof. C. Obracht-Prondzyński, dodając: - Można zapytać, czy rzeczywiście jest o czym pisać w przypadku tak małej społeczności jak nasza, kaszubska. Zapewniam, że jest. Zwłaszcza ostatnie 200 lat, tj. od początku XIX w. do dziś, kiedy wielu wygłaszało sądy o rychłym końcu Kaszubów, było decydujące. Przetrwaliśmy, nie rozpłynęliśmy się, zachowaliśmy swoją specyfikę. Nasza społeczność zmodernizowała się, przechodząc do kapitalizmu. Dziś nie da się zrozumieć Kaszubów bez tego okresu.

W tomach nie zabrakło wzmianek o naszych terenach. - Pokazaliśmy, jak nasza społeczność jest różnorodna. Nie zabrakło opowieści o zachodnim skraju Kaszub, naszych bytowskich stronach, ich wyjątkowości - mówi prof. C. Obracht-Prondzyński. Serię zamówić można w księgarni internetowej Instytutu Kaszubskiego w Gdańsku (https://www.instytutkaszubski.pl).