Czego chcemy dla Bytowa? Strategią rozwoju gminy Bytów na lata 2015-2025 z perspektywą do 2030 r.

Kto lubi taką lekturę. Fachowe wyrażenia, liczby, wykresy itd. Jednak zupełnie inaczej czyta się taki tekst, kiedy dotyczy on nas samych, konkretnie gminy Bytów. Zwłaszcza że zawiera wiele ciekawych informacji - od wysokości zarobków, poprzez długość ścieżek rowerowych, zasoby mieszkaniowe, po liczbę nauczycieli dyplomowanych itp. Ze strategią rozwoju gminy Bytów na lata 2015-2025 z perspektywą do 2030 r. można się zapoznać na stronie internetowej Urzędu Miejskiego lub w samym ratuszu w pokoju nr 315.

Jeżeli komuś coś się nie będzie podobało, albo uzna, że należy coś dopowiedzieć, inaczej spojrzeć na konkretną sprawę, może złożyć swoje uwagi, sugestie w specjalnej ankiecie. Odbędą się też otwarte spotkania z mieszańcami dotyczące aktualizacji. Dokument ma wytyczyć politykę gminy Bytów na najbliższe lata. Do jego projektu warto zajrzeć też z czystej ciekawości. Umieszczono w nim bowiem wiele ciekawych informacji opisujących kondycję Bytowa i jego mieszkańców. Np. o płacach. Wynika z nich (dane na 2018 r.), że średnie zarobki mieszkańców gm. Bytów są niższe od ogólnopolskich (sięgają 87% ich wartości) i od tych w woj. pomorskim (90% wartości). Jednak są wyższe niż w Kartuzach, Kościerzynie, Słupsku, Sławnie, Chojnicach czy Człuchowie. Z kolei dane dotyczące bezrobocia pokazują m.in., że choć udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych spada, to ciągle stanowią one 64,2% tej grupy (dane na 2020 r.). Ciekawe jest też zestawienie niektórych danych z gm. Bytów z identycznymi dla podobnych polskich samorządów, konkretnie Opoczna, Jarocina, Olkusza, Sokółki, Końskich, Nakła nad Notecią, Środy Wielkopolskiej, które nazywane są grupą porównawczą. Na jej tle Bytów raz wypada lepiej, raz gorzej. Takich ciekawostek znajdziemy więcej.

Nie mniej interesujące są stwierdzenia zawarte pod koniec obejmującego niemal 200 stron opracowania, w rozdziale przedstawiającym najważniejsze wnioski i rekomendacje. Oto kilka wybranych:

MAŁO ZIELENI

„(...) Usytuowanie gminy Bytów w pierwszej ćwiartce układu współrzędnych oznacza, że rozwój gminy jest na zadowalającym poziomie, a dynamika wzrostu ostatnich lat (najwyższa w grupie porównawczej) może wskazywać, że ogólne wskaźniki w najbliższych latach jeszcze bardziej się poprawią. Ta pozytywna dynamika jest szczególnie zauważalna w wymiarze gospodarczym. W wymiarze społecznym wartości wskaźników są również na dobrym poziomie, a wpływ na to mają przede wszystkim dane dotyczące sytuacji materialnej mieszkańców (patrz wykresy nr 93 i 94 oraz 84, 85, 86). W tym ogólnym dobrym obrazie rozwoju gminy najmniej korzystnie wyglądają wskaźniki dotyczące wymiaru środowiskowego (patrz wykresy nr 95 i 96). Ujemne wartości (choć należy odnotować ich pozytywną dynamikę zmian od roku 2016) spowodowane są przede wszystkim niezadowalającym wskaźnikiem dotyczącym udziału powierzchni parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni gminy, co pokazano na wykresach 97, 98 (...)”.

SIŁA W STAGNACJI?

„(...) Na potrzeby realizacji Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego stworzono katalog 139 miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Bytów w tym katalogu umiejscowiony jest na pozycji 88 w grupie miast stagnujących (patrz https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego). Kwestia umiejscowienia Bytowa na tej liście ma ważny wymiar w zakresie dostępności środków unijnych w nowej perspektywie 2021-2027, gdyż określona ich część ma być właśnie dedykowana miastom z tej listy. Dokonując dogłębnej analizy SWOT, należy stwierdzić, że bardzo istotnym hamulcem dalszego dynamicznego rozwoju gminy Bytów może się stać coraz bardziej dokuczliwy problem ograniczonej dostępności transportowej naszego obszaru (tzw. Pomorza Środkowego). Znaczna odległość od lotnisk, głównych portów morskich, intermodalnych węzłów transportowych, utrudniony ze względu na stan i klasę dróg dostęp do autostrad i „ekspresówek”, brak pasażerskich i towarowych połączeń kolejowych z regionalnym i krajowym systemem powodują, że obszar gminy Bytów, jak i całego powiatu bytowskiego staje się nieatrakcyjny dla inwestorów zewnętrznych. Duża czasochłonność dojazdu do najważniejszych ośrodków regionalnych i pozaregionalnych sprawia, że utrzymanie na wysokim poziomie atrakcyjności osiedleńczej zarówno w mieście Bytowie, jak i na całym gminnym obszarze będzie niezwykle trudne (...).

Tak więc rewitalizacja linii kolejowej 212 staje się strategicznym wyzwaniem. Realizacja tego zadania zależy przede wszystkim od decyzji na szczeblu krajowym i regionalnym. Analizując cele transportowe określone w dokumentach programowych Unii Europejskiej na obecną perspektywę finansową oraz priorytety rozwojowe zawarte w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego należy mieć nadzieję, że zadanie to w najbliższej perspektywie zostanie rozpoczęte w szczególności na odcinku Bytów - Lipusz i dalej do Kościerzyny. Ten fragment linii kolejowej 212 i 211 jest obecnie na etapie przedrealizacyjnych opracowań. Uruchomienie kolejowych przewozów towarowych i pasażerskich byłoby zdecydowanie działaniem komplementarnym wobec zrealizowanego w tym roku w Bytowie nowego węzła transportu zbiorowego i uruchomionej darmowej komunikacji miejskiej.

Pomimo wymienionych, związanych z dostępnością transportową ograniczeń zauważa się symptomy pozytywnego rozwoju gospodarczego opartego przede wszystkim na rodzimym kapitale i aktywnej niebojącej się ryzyka przedsiębiorczości mieszkańców (...)”.

ZAROBKI NIŻSZE, ALE JEDNAK WYŻSZE

„(...) Jednakże od paru lat rynek pracy - szczególnie w Bytowie - stał się na tyle chłonny, że kwestia bezrobocia przestała być problemem palącym. Obecnie obserwujemy problem odwrotny. Podaż siły roboczej maleje, a ofert pracy przybywa. Doprowadziło to do sytuacji coraz głębszego wysysania rynku pracy z otoczenia zewnętrznego oraz do zatrudniania coraz większej liczby cudzoziemców (w szczególności z Ukrainy). Obecny napływ siły roboczej z gmin ościennych znacznie przerasta tych, którzy do pracy wyjeżdżają poza gminę Bytów. Ten wskaźnik w porównaniu do miast sąsiednich jest wyjątkowo korzystny, co świadczy, że Bytów stał się ważnym ośrodkiem wzrostu gospodarczego (patrz wykres 83).

O tym, że Bytów stał się atrakcyjnym miejscem pracy, świadczy chociażby porównanie średniej płacy, jaką otrzymują zatrudnieni w tym mieście w stosunku do średniej płacy występującej w miastach sąsiednich (patrz wykres 86).

Innymi symptomami poprawy zasobności portfela związanej zapewne z dobrze funkcjonującym rynkiem pracy są pojawiające się w ostatnich latach wielkopowierzchniowe sklepy oraz niezwykły przyrost zarejestrowanych pojazdów samochodowych (patrz tabela 17). Rozwój gospodarczy, oprócz korzyści wymienionych powyżej, niesie też za sobą wzrost lokalnych podatków, czyli staje się gwarantem stabilności gminnych finansów, co zauważyć można we wzroście dochodów własnych (patrz wykres 87).

Jednakże oprócz profitów związanych z pozytywnymi trendami gospodarczymi - rozwój niesie za sobą szereg problemów, które już zaistniały, bądź się potęgują. Wśród nich wymienić należy przede wszystkim: a) problem drożności układu komunikacyjnego obsługującego tereny przemysłowe i usługowe, b) konieczność sporządzania nowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, c) problem ponoszenia coraz większych nakładów na działania związane z zagospodarowaniem terenów dedykowanych pod inwestycje w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, d) problem dostępu do w miarę taniego rynku mieszkalnego, e) wysoki poziom cen mieszkań w obrocie pierwotnym i wtórnym spowodowany brakiem wystarczającej podaży mieszkań na wynajem, f) dokuczliwy poziom hałasu oraz niskiej emisji w obrębie głównych arterii transportowych w szczególności śródmieścia Bytowa, związany z dużą zmotoryzowaną mobilnością mieszkańców gminy i sąsiadującego z nią obszaru oraz coraz większą masą przewożonych produktów przemysłowo-konsumpcyjnych.

Wszystkie wymienione problemy przymuszają do podejmowania szeregu działań, których celem będzie znaczne ograniczenie ich oddziaływania - w przeciwnym razie staną się doskwierającym hamulcem dalszego oczekiwanego rozwoju. Jednym z takich działań jest określenie właściwych kierunków zagospodarowania przestrzennego (...)”.

KONIECZNA POŁUDNIOWA OBWODNICA

„(...) Nowe rozwiązania w obrębie tradycyjnego dworca kolejowego związanego z budową węzła transportu zbiorowego wymagają uporządkowania całego pokolejowego terenu, łącznie z budową tzw. drogowej obwodnicy południowej. Byłby to nowy fragment drogi krajowej nr 20, pozwalający na wyprowadzenie ruchu tranzytowego ze śródmieścia Bytowa i częściowe uspokojenie ruchu wewnętrznego. To rozwiązanie ułatwiłoby również bardziej optymalne zagospodarowanie terenów sąsiadujących z obecnym przebiegiem drogi.

Obecnie GDDKiA zaangażowana jest w budowę 100 obwodnic - trudno będzie oczekiwać realizacji tej inwestycji w najbliższej perspektywie w ramach Krajowego Programu Drogowego, tym bardziej że w przyjętej nowej strategii rozwoju województwa pomorskiego został wprowadzony zapis uwzględniający postulat budowy nowego południkowego korytarza drogowego o znaczeniu krajowym, którego trasa prawdopodobnie może przebiegać przez obszar gminy Bytów. Jednakże w tej koncepcji nie mieści się tzw. południowa obwodnica Bytowa. Ze względu na koszt nie jest to zadanie możliwe do wykonania ze środków własnych gminy. Należy jednak zabiegać o wydzielenie dodatkowych środków na realizację tego zadania w ramach programów dedykowanych miastom średnim. Bytów ze względu na swoje położenie geograficzne, bogate dziedzictwo historyczno-kulturowe oraz różnorodność i atrakcyjność środowiska przyrodniczego stał się miejscem ważnym na turystycznej mapie Polski. W szczególności zafunkcjonował jako ważny węzeł ponadlokalnych i regionalnych szlaków turystycznych - zarówno pieszych, jak i rowerowych (...)”.

NA DWÓCH KÓŁKACH

„(...) W najbliższej perspektywie ma być realizowana przebiegająca przez Bytów i część terenów wiejskich naszej gminy nowa międzynarodowa trasa rowerowa, której planowany początek ma mieć miejsce w Berlinie, a koniec ostatniego etapu w litewskim portowym mieście Kłajpedzie. Jest to projekt pilotowany między innymi przez Pomorski Urząd Marszałkowski w Gdańsku, jako że część tej trasy zahaczająca o południowe tereny naszego województwa ma być realizowana zgodnie z porozumieniem zawartym przez zainteresowane gminy, powiaty i województwo pomorskie. Przyjęto, że standard techniczny infrastruktury znajdującej się na jej przebiegu będzie zgodny z Europejskim Standardem Certyfikacji EuroVelo. Część planowanej trasy w gminie Bytów ma przebiegać śladem nieczynnej linii kolejowej od Niezabyszewa do dworca kolejowego w Bytowie. W tym kontekście istotne są rozstrzygnięcia dotyczące przyszłości terenów pokolejowych otaczających teren dworca. Przebieg nowej projektowanej trasy przez zurbanizowane tereny miejskie, a w szczególności przez obszar nowego węzła transportu zbiorowego sprawia, że należy podjąć dalsze działania modernizacyjne w obrębie całego układu komunikacyjnego miasta - ułatwiające bezpieczne poruszanie się rowerzystów, szczególnie tych, którzy skorzystać chcą z krzyżujących się w naszym mieście szlaków rowerowych. Tworzenie spójnego systemu ścieżek rowerowych na obszarze gminy, a w szczególności w układzie komunikacyjnym miasta wymaga opracowania kompleksowej koncepcji ich przebiegu. To zadanie należy potraktować priorytetowo, gdyż należy spodziewać się coraz większego zainteresowania formą rowerowego przemieszczania się, zarówno ze strony mieszkańców, jak i turystów (...)”.

A PARKINGÓW BRAKUJE

„(...) Również dużych nakładów wymaga kontynuacja zapisanego w dotychczasowej strategii zadania pn. „Połączenie drogi wojewódzkiej nr 228 z drogą krajową nr 20 z wykorzystaniem miejskiej ulicy ks. dr. B. Domańskiego. Stąd też ich realizacja prawdopodobnie będzie możliwa tylko przy znaczącym zewnętrznym wsparciu finansowym. Dużą część własnych środków finansowych należy rezerwować na realizację bardzo znaczącego katalogu budowy nowych dróg zarówno w mieście, jak i obszarze wiejskim, wynikających z intensywnego powierzchniowo zagospodarowania nowych terenów, zarówno pod kątem rozwoju budownictwa mieszkaniowego, jak i infrastruktury usługowo-przemysłowej. Spośród wielu wyzwań inwestycyjnych te zadania powinny pozostawać w grupie priorytetowej, gdyż oprócz tworzenia utwardzonej powierzchni, ich realizacja pozwala również na poprawę elementów sieci infrastruktury technicznej. Analizując wskaźniki należy zauważyć, że pomimo ponoszonych w ostatnich latach znaczących nakładów na ten obszar inwestycyjny, pozostaje tu jeszcze znaczny zakres prac do wykonania.

W układzie komunikacyjnym miasta szczególną rolę odgrywają miejsca postojowe i parkingowe. Pomimo wprowadzenia darmowej komunikacji miejskiej i związanych z tym oczekiwań zmniejszenia natężenia ruchu należy kontynuować planowane przedsięwzięcia związane ze zwiększeniem liczby miejsc parkingowych i postojowych tak, aby ten wskaźnik znacznie poprawić. Jest to konieczne nie tylko ze względu na wyjątkowo dużą liczbę zarejestrowanych samochodów w gminie Bytów, ale przede wszystkim ze względu na ułatwienie dostępu do wielu instytucji, kościołów, cmentarzy i miejsc szczególnie atrakcyjnych dla turystów (...)”.

WODY MNIEJ, ALE ZALEWA

„(...) Innym obszarem wymagającym uporządkowania jest system zagospodarowania wód odpadowych. Pilnego uregulowania wymagają kwestie dotyczące właściwego gospodarowania i zarządzania tym systemem. Wyzwania wynikające z coraz większego ryzyka wystąpienia nawałnic, intensywnych opadów implikują do podjęcia intensywniejszych działań na rzecz właściwej retencji i zabezpieczenia najbardziej narażonych na podtopienia części miasta. Ukształtowanie terenu, a przede wszystkim zdecydowanie niższe położenie Śródmieścia w stosunku do pozostałej części Bytowa powoduje, że to w tym obszarze problem podtopień jest najbardziej dokuczliwy. W związku z tym należy pilnie wdrożyć katalog działań eliminujących, bądź ograniczających zjawiska podtopień w dolnej części miasta. W tym zakresie uporządkowania wymagają też kwestie prawne dotyczące zarządzania infrastrukturą zagospodarowującą wody opadowe. Potrzeba właściwego zagospodarowania wód odpadowych wynika również z coraz bardziej zauważalnego obniżania się poziomu wód gruntowych. Poziom lustra wody w znajdujących się na obszarze gminy akwenach w ostatnich latach znacznie się obniżył. Jest to zresztą zjawisko powszechnie odnotowane na znacznej powierzchni naszego kraju. Reperkusje związane z coraz niższym stanem wód gruntowych i występującymi długi czas okresami suszy mogą być bardzo bolesne dla rozwoju gospodarki - w szczególności rolnictwa. Doceniając wagę problemu, należy opracować cały kompleks działań i przedsięwzięć ograniczających ubytek wód opadowych, jak i zmierzających do oszczędnego gospodarowania zasobami zasilającymi sieć wodociągową (...)”.

KILKA SŁÓW O OŚWIACIE

„(...) Tematem jednak dotąd niezałatwionym jest modernizacja układu komunikacyjnego w Szkole Podstawowej nr 5 oraz zwiększenie metrażu dydaktycznego w Szkole Podstawowej w Pomysku Wielkim. Ponadto powinna zostać do końca zrealizowana planowana infrastruktura sportowa w SP Niezabyszewo oraz zagospodarowany teren wokół SP 1. W najbliższym dziesięcioleciu występuje też potrzeba realizacji innych inwestycji oświatowych, pozostających w sferze koncepcji. Dotyczy to zwłaszcza terenów sportowych przy SP 5 i SP Gostkowo. Gmina Bytów poszczycić się może dużym wskaźnikiem uczestnictwa dzieci w wieku 3-5 lat w wychowaniu przedszkolnym. Pokazujące się oferty związane z dostępnością w pełni zabezpieczają zapotrzebowanie na ten rodzaj wychowania i opieki. Mankamentem jest jednak standard funkcjonalny obiektu przedszkolnego przy ul. Bauera. Wszelkie plany modernizacyjne pod kątem większego dostosowania tego obiektu do potrzeb przedszkola nie mają uzasadnienia ze względu na konstrukcje obiektu nie pozwalającą na dowolne kształtowanie powierzchni i ciągów komunikacyjnych oraz, co istotniejsze, na usytuowanie tego budynku w obszarze planowanego w niedalekiej przyszłości nowego węzła drogowego. W związku z powyższym należy rozważyć budowę nowego obiektu, który gwarantowałby utrzymanie dobrego dotychczasowego wskaźnika dostępności do opieki i wychowania przedszkolnego (...)”.

I JESZCZE KULTURA

„(...) Analizując stan pozostałej infrastruktury społecznej, nie sposób nie zauważyć pilnego problemu budowy nowego Domu Kultury. Wynika to nie tylko z badań ankietowych przeprowadzonych na potrzeby opracowania aktualizacji strategii rozwoju (patrz tabela 130), ale przede wszystkim z bardzo zaawansowanego procesu przygotowawczego. Ta kwestia już w okresie obowiązywania dotychczasowej strategii była przedmiotem dużego zaangażowania władz gminy. Wykonano koncepcję oraz projekt I etapu budowy i obecnie trwają procedury mające umożliwić rozpoczęcie tej inwestycji. Potrzeba budowy wynika z dwóch podstawowych powodów. Pierwszy dotyczy dużej dekapitalizacji obecnego budynku i niespełnienia już wymogów bezpieczeństwa, a drugi z potrzeby zwiększenia standardów jego funkcjonalności. Mieszkańcy gminy Bytów, jak i gmin sąsiednich wobec braku wygodnej zewnętrznej dostępności komunikacyjnej, dużej transportowej czasochłonności dojazdu do ważnych regionalnych i ponadregionalnych ośrodków kultury, oczekują bardzo dobrej oferty kulturalnej w lokalnym ośrodku - a to jest możliwie jedynie pod warunkiem wybudowania wspomnianego obiektu (...)”.