Bëlôcë z Bëtowa

Dali piszemë ò pastorze Szëmònie Krofeju. Tim razã ò nôùkòwi spiérce, jakô tikô sztôłtu dôwny rodny mòwë, òsoblëwie w Bëtowie a òkòlim.

Spòdlim są krofejowé „Duchowne piesnie”, wëdóné w 1586 r. Prôwdac jich jãzëk to XVI-stalatnô pòlaszëzna z kaszëbsczima dodôwkama, kò prawie ò ne dodôwczi jidze. Dzél òd nich to słowizna. Në Krofej téż nie ùżiwôł „ł”, miast tegò wszãdze pisôł „l”. Je to szlach pò jegò bëlaczenim? A żlë jo, to mòże równak Krofej nie pòchòdzył spòd Bëtowa (konkretno z Dąbia), ale z terenów, ò jaczich wiémë, że bëłë bëlocczé, to je z krôjnë Słowińców, do jaczi z bëtowsczich strón nie je jaż tak dalek? Tec dzysô na Bëtowsczi Zemie Kaszëbi nie bëlaczą. Nie bëlaczëlë téż w XIX w., z jaczégò pòchòdzą pierszé znóné zapisë jich mòwë. Jo, jo kò to wszëtkò nie znaczi, że w XVI s. ùżiwelë „ł”. 

Tu wôżny zdôwô sã plac ùrodzeniô a wëchòwaniô Krofeja. Za bëtowsczim pòchòdzenim pastora je prof. Zygmùnt Szultka, chtëren ùdokazniô, że familiô Krofej mieszkała w Bëtowsczi Zemie na gwës ju w pòłowie XVI s. a tej jaż do zôczątkù XVIII s. (jidze ò lëdzy, co nosëlë miństwò Krofej). Czejbë wedle tegò domerkiwac ò domôcym jãzëkù naszégò dëchòwnégò, to równak chłop gôdôł bëtowską gôdką, a żlë jo... to pòd Bëtowã w XVI s. mieszkelë Bëlocë? Òkróm „Duchownech piesniów” ni mómë żódnégò dokazu, ale téż jak pisze jãzëkòznajôrka prof. Hana Pòpòwskô-Tabòrskô: „Równo materiałë w AJK [Atlas Jãzëkòwi Kaszëbiznë], jak wielné jiné dokazë, co tikają historiczno wczasniészich tekstów, pòkazëją copanié sã na nordã a zôpadną nordã archajicznëch kaszëbsczich jãzëkòwëch znanków”.

Wedle tegò mòdła krôjna Słowińców a zemia pùcczich bëlôków to mòże leno néżczi dôwnegò szeroczégò rëmù bëlaczeniô?

P.D.