Specjalno na Cassubiã

Gôdómë z Begebenheit, karnã z Serakòjc, co latos dobëło pierszi plac na Festiwalu Cassubia Cantat w Bëtowie.

Kùlturowniô: Jesta dosc nowi…

Paùlëna Wãserskô: Pò prôwdze, më pòwstelë specjalno na Cassubia Cantat łońsczegò rokù.

Kùlturowniô: A latos Begebenheit, zôs na Cassubie, pierszi rôz wëszedł na binã…

Paùlëna: Jo, kò łoni wszëtkò szło zdalno, temù na binie më sã pòkôzelë przed lëdzama a juri dopiérze latos.

Kùlturowniô: Grajeta fòlk. Skądka bierzeta pòdskacenia do ùsadzaniô wajich sztëczków?

Paùlëna: Szukóm za nima w pisónëch zdrzódłach, tam gdze stoji ò tradicyjny mùzyce na Kaszëbach. Òkróm te znóm, jak mie sã zdôwô ju na pamiãc, ùstawienié wedle rédżi a zamkłosc nagraniów Akcje Zbieraniô Fòlkloru z latów 40. a 50., jaczi nalazłë sã na platce Cassubia Incognita, co jã wëdało Zôpadnokaszëbsczé Mùzeùm w Bëtowie.

Pioter Kùlczek: Żlë to pitanié: dlôcz zajimóm sã mùzyką, to òdpòwiescą są lëdze a tuńc. Mùzyka cos bùdzy w lëdzach i we mie, chilô do serca żëcé. Tec òna sama, to za mało. W Biblie stoji: „wiara bez ùczinków je ùmarłô”. Jistno granié bez tuńca i lëdzy, co sã nim redëją, to za mało. A żelë to pitanié znaczi: skądka ùdba na szëk?, to dlô miã mòdłã są rozmajiti lëdowi mùzykańcë. Në kò czedë kònkretno zatrilowac, jak ògrac, czej trãpnąc, a czej dac pòkù, to ju je krëjamnota najégò pòspólnégò czëcô a robòtë. Jo, spòdlim są zdrzódła.

Macéj Kùchta: Dlô mie pòdskacenim są nôleżnicë naszégò karna. Czej mómë bùrzã mùsków przë lëżnoscë ùsôdzaniô aranżacje, kòżdi dodôwô swòje zdebło, co bògacy naszã mùzykã.

Tobiôsz Weńta: Ù mie je jistno. Mëszlã tuwò ò naszim karnie abò lëdzach, co jich trôfióm na granim tej-sej. Biwô, że spòtkóm jich pierszi a òstatny rôz, kò wedle naszégò pòspólnégò graniô cos òd nich chwëcã, a tej pózni prawie to bògacy mòjã mùzykã.

Kùlturowniô: A wiele bawią waje próbë, gdze je robita?

Paùlëna: Na zôczątkù rôd gòscył nas Gminny Òstrzódk Kùlturë w Serakòjcach. Pòtim më sã spòtikelë w biórze Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô kòl ùl. Straganiarsczi we Gduńskù. Kò téż doma w Serakòjcach a Mscëszejcach.

Macéj: Spòtikómë sã bez dorobiałégò bédënkù. Na zôczątkù so sadniemë, gôdómë pòwôżno abò nié do czësta pòwôżno. A tej chwitómë za instrumentë i zaczinómë robòtã nad dokazã.

Tobiôsz: To wszëtkò do grëpë nie bawi dłużi jak trzë gòdzënë.

Pioter: Òkróm robòtë przë mùzykòwanim ceszimë sã swòjim towarësztwã. Wôrt dac czas na bëcé ze sobą. Ùsôdzanié pòwrózłów, co nas parłãczą, òdróżniô prôwdzëwé karno òd jaczégòs mùzycznégò projektu.

Kùlturowniô: Mùzyka ùsôdzôta razã, kò mòże równak chtos je liderã?

Macéj: Paùlëna, Paùlëna, Paùlëna…

Tobiôsz: To Paùlëna wëmësla nasze karno, sprawiła, że jesmë zaczãlë sã spòtëkac. To òna wëbiérô piesnie. Maceja i jã pòznôł jem pôrã lat temù, czej jem sã zapisôł do Kaszëbsczégò Karna Piesnie a Tuńca Serakòjce. Piotra spòtkôł jem miesąc dowsladë.

Pioter: Ù nas tegò ni ma, że ten, co graje melodiã, tak pò prôwdze wszëtkò mô w gôrscë. Kòżdi mòże dodac cos òd se. Paùlëna szukô za repertuarã, kò téż nôlepi sã znaje na jegò zdrzódłach.

Paùlëna: Aranżacje to brzôd tegò, co rozmieją wszëtczi w naszi kapelë.

Kùlturowniô: A pòzwa? Skądka to Begebenheit?

Paùlëna: To béł òstatny dzéń na wësłanié zgłoszeniô do Cassubie. Pòtrzébnô bëła pòzwa. Tej co, jesmë mëslëlë, mòże „przëpôdk”? Tobiôsz cësnął, że pò niemieckù to bë bëło Begebenheit. I tak òstało.

Kùlturowniô: Co òznôczô dla waju pierszi plac na latosy Cassubie? Co zrobita z nôdgrodą?

Paùlëna: To wiôldżé wëprzédnienié, ale téż wëraznô wskôza, co pòkazëje, że bieżimë dobrą stegną.

Pioter: To téż pieniãdze, jaczé chcemë wëdac na dojazdë do se, na jachanié gdzes razã. Kò wëprzédnienié to dokôz, że sã widzało, że nasza mùzyka rëchô lëdzy.

Macéj: Mileczno doznac sã, że grajemë dobrze, a téż, że chtos dozdrzôł naszã robòtã.

Tobiôsz: Jô téż tak to widzã.

Kùlturowniô: A grajeta téż na jinëch instrumentach, mëslita, żebë je zmienic? Terô të, Paùlëna, spiéwôsz, Pioter rżnie na skrzëpicach, Macéj na basu, a Tobiôsz na akòrdionie…

Paùlëna: Dlô mie z piersza na pòwôżno bëło le pianino. Jem sã ùcza graniô na nim bez 8 lat w Gminnym Òstrzódkù Kùlturë w Serakòjcach. Mòjim szkólnym béł Witold Baska. Òn pózni bédowôł, żebë jô sã ùcza na kòntrabasu dlô KZPiT Serakòjce. Czej jem szła na kaszëbską etnofilologiã na Gduńsczim Ùniwersytece, jem òprzesta ùczbë graniô na instrumentach. Nie je mie teszno. Terô nôdzejno zdrzã na baraban. Dbóm, żebë kùpic gò a sã naùczëc bãbnowac. To bë bëła pòstãpnô farwa w Begebenheit.

Pioter: Czej jem sã ùcził w Państwòwi Szkòle Mùzyczny w Òlsztënie, grôł jem na skrzëpicach, altówce a téż na pianinie, kò to òstatné nié baro mie sã widzało. Jô wòlã to, co brëkùje łãczka, jak prawie skrzëpice, altówkã, basë, kòntrabas. Lubiã téż kòrobòwą lirã, chtërna prakticzno je zdebło jak skrzëpice z nieskùńczonym łãczkã. Jak pòtrzéba, grajã téż na òbrãczowim bãbnie. Pôrã razów próbòwôł jem gitarë, kò òna nié dlô mie. Prawie grajã na skrzëpicach, co je móm pò dzadekù. Miôł jem z nima jiwer, bò bëłë pòpãkłé. Sóm jem sã wzął za jich klejenié. Wszëtczégò jem nie ùprawił. Nôlégò jesz jima dotëgòwac kòłczi i gùz, a pózni pòdstôwk. To że nié wszëtkò w nich je, jak nôleżi, cygnie mòjã technikã graniô. Kò prawie tak mie sã widzy.

Macéj: Jô téż jem zaczął òd pianina i téż ù wastë Witolda Basczi w Serakòjcach. Pózni òn zapitôł, czë jô bë nie chcôł sã wząc za kòntrabas, bò gò pòtrzébòwelë w KZPiT Serakòjce. Pò pôrã miesącach jem szedł na ùczbã do mùzyczny szkòłë do Lãbòrga. Pò dwùch latach ju béł jem ji absolwentã, to je szkòłë I stãpnia. W KZPiT miôł jem leżnosc òszmakac diôbelsczich skrzëpic i akòrdionu. Jem téż nôleżnikã Kameralnégò Chùru Discantus w Gòwidlënie.

Tobiôsz: Jô jem mònoinstrumentalny, to je grajã leno na akòrdionie. Jô bë chãtno wzął sã za jiné instrumentë, kò ni móm czasu. Temù òdłożił jem to na pózni. Na akòrdionie gróm òd 8 lat. Ùcził mnie Witold Baska. Wdôrzóm so pierszé zajmë, czej pòznôwôł jem pierszé zwãczi a jak dzejô instrument. Ùczba wiele mie kòształa, kò nie żałujã, pòznôł jem téż wiele cekawëch lëdzy.

Kùlturowniô: A jak zdrzita w przińdnosc, na granié? Chceta òstac warkòwima mùzykama?

Paùlëna: Granié dôwô nama wiele legòtë. Je ji wiãcy, czej tuńcerze ni mają òskòmë sadnąc, le wcyg krącą są do ritmù, do naszi mùzyczi. Prawie tak miałabë wëzdrzec nasza przińdnosc – warkòwò czë jakno hòbby to sã òkôże.

Pioter: Mùzyka ju òstónie w najim żëcym. Jô bë równak nie chcôł na pòwôżno robic za mùzykańta. Wedle mnie za wiele niepòtrzébny interesownotë, za baro pòwôżno. Kò doch dôjta nama czas, żebë më dostelë wëżi naszã rówiznã, jaż do ti profesjonalny.

Dzysô mùzyka bierze mie wnet całi wòlny czas, nawetka ten, w jaczim jô bë miôł robic co jinégò. Nie rozmiejã ji rzec: dosc.

Macéj: Kòżdi z nas normalno robi co jinégò. Mùzyka je dlô nas leżnoscą do spòtkaniô, do tegò, żebë zabëc ò codniowim. Mie òna towarzi kòżdégò dnia, cos słëchóm w kòżdi wòlny chwile.

Tobiôsz: Żlë mùzyka bãdze nama dôwa redotã, na gwës bãdzemë grelë. Dzysô móm starã wcësnąc jã w casny harmònogram. To wnet kùńczi sã słëchanim wedle drodżi do szkòłë. Fejn, że ùdaje sã nalezc sztótë na czwiczenia i granié z Begebenheit abò KZPiT Serakòjce.

Kùlturowniô: A mùzyczné marzeje, planë…

Paùlëna: Dlô mie to stwòrzenié rëmù dlô lëdzy dlô tuńca i redotë, jaką òn cygnie. Mëszlã ò regùlarnëch zabawach z tuńcama, np. rôz na miesąc. Tak cos w rozmajitëch môlach na Kaszëbach, w całi Pòlsce! Jô bë to nazwa Wanożny Kaszëbsczi Dodóm òd Tuńca.

Pioter: Nôbarżi cygnie mie do graniô na zabawach. Z mòją gduńską Kapelą òd 100 dni a téż z Begebenheit chcemë zwiãkszëc repertuar, lepszëc sã, żebë dóńc méstrów. Tuńc to ekstaza, na jaką móm wiãcy a wiãcy òskòmë. Jô bë baro chcôł pòmòc w òdrodzenim tradicyjny mùzyczi.

Macéj: To bë ale bëło, czejbë nasze granié bawiło nié leno nas, ale téż lëdzy, co bë jã słëchelë, i to corôzkã wiãcy w rozmajitëch placach.

Tobiôsz: Jô bë chcôł grac na akòrdionie tak bëlno, jak to mòżlëwé. Móm swiądã, że jem dopiérze na zôczątkù akòrdionowi drodżi. Nôlepszé to dawac  lëdzóm redotã swòjim granim, a przë tim sóm bëc z niegò rôd.

Kùlturowniô: Tej nôlepszégò!

gôdôł P.D.

Fùl tekst w gòdnikòwi „Pòmeranie”