XIX Konferencja Kaszuboznawcza poświęcona Bolesławowi Jażdżewskiemu

- W trzecim tomie „Wspomnień kaszubskiego gbura” naliczyłam aż 600 germanizmów leksykalnych i 340 składniowych. Porównałam je ze słownictwem używanym w Lipnicy - mówiła Anna Gliszczyńska na XIX Konferencji Kaszuboznawczej poświęconej Bolesławowi Jażdżewskiemu.

Wspólnie zorganizowały ją słupska Akademia Pomorska i Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie. Choć jej bohater Bolesław Jażdżewski urodził się w Lipuskiej Hucie, to część życia spędził w naszych stronach, zwłaszcza w dzisiejszej gminie Kołczygłowy, co uwiecznił na kartach swoich utworów. - Bardzo się cieszę, że to o nim będziemy dzisiaj mówić. Mam wrażenie, że w kaszubszczyźnie literaturę wspomnieniową często marginalizujemy, a co widać po B. Jażdżewskim, znajduje się tam bardzo bogaty materiał dotyczący powiedzeń, opisu chëczy czy życia na wsi - mówiła Felicja Baska-Borzyszkowska, która podzieliła się swoimi wspomnieniami dotyczącymi pisarza. - Kiedy nad jego grobem miałam powiedzieć kilka słów, wspomniałam m.in., że zapisał się złotymi zgłoskami na kartach naszego lokalnego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego - mówiła F. Baska-Borzyszkowska. Przypomniała także, że B. Jażdżewski domagał się możliwości pisania i mówienia po kaszubsku. - Dziś, kiedy ktoś wybierze się na cmentarz w Lipuszu, zobaczy na nim jego nagrobek w rodnej mowie. Być może dzięki postawie B. Jażdżewskiego będzie takich więcej - dodała F. Baska-Borzyszkowska.

Cykl „Wspomnień kaszubskiego gbura” analizowała prof. Adela Kuik-Kalinowska z AP w Słupsku. - To bezcenny dokument obejmujący czasy przedwojenne, wojenne i powojenne. Na kartach rękopisu zajmuje 2 tys. stron - mówiła prof. A. Kuik-Kalinowska, dodając: - Można o autorze powiedzieć, że jest skrzętnym kronikarzem regionu. Jego proza dostarcza bogatej wiedzy na temat realiów życia na Kaszubach.

A jeden z tomów opisuje życie na Ziemi Bytowskiej po II wojnie światowej. B. Jażdżewski bowiem zajął jedno z opuszczonych gospodarstw w okolicach Łubna. M.in. tę tematykę w jednym z kolejnych referatów poruszył prof. Daniel Kalinowski. - Po przejściu frontu wszyscy na Kaszubach byli jednakowo biedni. Powracając do prac gospodarskich, próbowali zarządzać nimi w dawny, jeszcze przedwojenny sposób - mówił podczas swojego wystąpienia prof. D. Kalinowski. Kilka słów poświęcił stosunkom Polaków i Niemców, którzy po wojnie przez jakiś czas mieszkali jeszcze na Pomorzu. - Ci drudzy nie byli już gospodarzami, utracili majątki. Kaszubi różnie reagowali na tych, którzy pozostali w swoich domach. Jażdżewski opisuje, jak z jednej strony odbieranie majątków postrzegali jako zadośćuczynienie za doznane krzywdy, z drugiej strony zaś, jeśli rodzina godnie zachowywała się podczas wojny, traktowani Niemców jak zwykłych sąsiadów - mówił prof. D. Kalinowski.

O germanizmach w III tomie „Wspomnień kaszubskiego gbura” mówiła Anna Gliszczyńska. - Samych leksykalnych zapożyczeń z języka niemieckiego znajdziemy tam 600, a składniowych 340 - mówiła A. Gliszczyńska, nauczycielka i literatka z Lipnicy. Wśród zapożyczeń wymienia: sztrechòlce, trapë, klamòtë, grôpk, topk, kùch, plata czy szpiek. - W kaszubszczyźnie południowej germanizmy są licznie reprezentowaną grupą, zwłaszcza jeśli mowa o wyposażeniach domu czy gospodarstwa. Potwierdza to nie tylko lektura „Wspomnień kaszubskiego gbura”, ale także rozmowa z mieszkańcami Lipnicy, na których również się opierałam - mówiła A. Gliszczyńska.

Nieco odmiennym od powyższych był referat Łukasz Zołtkowskiego, który dotyczył zbioru opowiadań B. Jażdżewskiego „Jôrmark w Bòrzëszkach”. Podobnie jak autor skupił się w nim na cechach charakteru bohaterów. - To je autor stawia na pierwszym miejscu. Nie tylko pokazuje, jacy są Gochowie, co nimi kieruje, ale także próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego tacy są - mówił Ł. Zołtkowski.

Tegoroczne spotkanie odbyło się w ramach XIX Konferencji Kaszuboznawczej. W przyszłym roku jubileuszowa XX edycja i wówczas, jak już zapowiedział prof. D. Kalinowski, badacze na warsztat wezmą twórczość Wandy Brzeskiej.