Upamiętnienie odsieczy wiedeńskiej w Brzeźnie Szlacheckim

- Pamiętam, gdy jako uczennica szkoły uczestniczyłam w odsłonięciu obelisku w Brzeźnie Szlacheckim. To było dla nas ogromne przeżycie - wspomina Ewa Świątek Brzezińska, dziś nauczycielka w Zespole Szkół w Brzeźnie Szlacheckim. Za dwa lata przypadnie 340 rocznica wiedeńskiej odsieczy, a także 40 rocznica odsłonięcia pamiątkowego obelisku.

Przejeżdżając przez Brzeźno Szlacheckie, nie sposób ominąć zabytkowy drewniany kościół z XVIII w., a także kamienny obelisk odsłonięty w 300 rocznicę odsieczy wiedeńskiej w 1983 r. Powodem była nie tyle sama rocznica, co miejscowa legenda, mówiąca o udziale Kaszubów w pamiętnej bitwie. Ich bohaterstwo król Jan III Sobieski miał uhonorować, nadając im szlachectwo. Choć dziś historycy w to powątpiewają, udowadniając, że goska szlachta ma rodowód znacznie starszy niż XVII-wieczny, to jednak nie tylko miejscowi chętnie opowiadają o swoich bohaterskich przodkach. Pamięć o nich wyrażano nie tylko w lokalnych legendach, ale także w organizowanym co roku widowisku plenerowym. Niestety, impreza, która przyciągała nie tylko miejscowych, ale też i turystów, zamiast co roku odbywać się miała co kilka lat.

Jak dziś wygląda upamiętnienie odsieczy? Na to pytanie odpowiedzi szukamy w szkole. - Bardzo dobrze pamiętam odsłonięcie kamiennego obelisku - mówi Ewa Świątek Brzezińska, absolwentka, a dziś nauczycielka języka kaszubskiego w Zespole Szkół w Brzeźnie Szlacheckim. W pamięci szczególnie utkwiły jej przygotowania. - W szkole czuliśmy, że zbliża się niezwykły dzień. Pamiętam, że wówczas uczono nas pieśni „Tam, gdzie Bałtyku” - opowiada E. Świątek Brzezińska. Później wykonano ją podczas odsłonięcia pomnika. Zdjęcie grupy uczniów z Brzeźna Szlacheckiego trafiło później do kaszubskiego pisma „Pomerania”. - Dziś na to wydarzenie patrzę z zupełnie innej strony. Zjechali do nas najważniejsi kaszubscy działacze z całego regionu. Była to wielka manifestacja patriotyczna, która odbywała się przecież w specyficznym historycznym czasie. Niecały rok wcześniej zawieszono stan wojenny - mówi E. Świątek Brzezińska.

Szkoła w Brzeźnie Szlacheckim nosi imię Jana III Sobieskiego. Od 2004 r., kiedy to placówka otrzymała sztandar, tradycją stało się, że w rocznicę odsieczy 12.09. uczniowie wraz z nauczycielami udają się pod obelisk, gdzie składają kwiaty i palą znicze. - Gdy potem Ewa opowiada im o odsłonięciu pomnika w 1983 r., słuchają tego z zaciekawieniem. To nie jedynie historyczna wzmianka, ale opowieść kogoś, kto tam był - mówi Magdalena Świątek-Brzezińska, nauczycielka języka polskiego w ZS w Brzeźnie Szlacheckim. - Do szkoły uczęszczają potomkowie osób zaangażowanych w powstanie obelisku. To uczy innego spojrzenia na historię - dodaje E. Świątek Brzezińska.

Program święta szkoły co roku jest inny. W tym sięgnięto do filmu „Kaszubi pod Wiedniem. Prawda i mit”. Zawarto w nim informacje o legendzie, wypowiedzi historyków, jak również samych mieszkańców. - To właśnie te ostatnie wśród uczniów wzbudziły największe zainteresowanie. Nie ma się czemu dziwić, wielu z nich rozpoznają - mówi E. Świątek Brzezińska. Dodatkowo w tym roku zadaniem uczniów było zbudowanie zamku dla króla Jana III Sobieskiego. - Zaskoczyło nas ich zaangażowanie. Już na kilka dni przed przywozili kartony, rodzice podjeżdżali z nimi busami. Powstawały konstrukcje, do których swobodnie można było wchodzić. Wiem, że klasy wcześniej rozrysowywały sobie, jak ma wyglądać, gdzie mają się znajdować baszty - mówi M. Świątek-Brzezińska. I tak powstawały mniejsze i większe budowle, część ozdobiona motywami haftu kaszubskiego. - Najważniejsze, że uczniowie wykonywali coś razem, pracowali wspólnie - mówi M. Świątek-Brzezińska. Ponadto w szkole zorganizowano wystawę książek tematycznie związanych z postacią Jana III Sobieskiego, a także kiermasz, na którym sprzedawano m.in. magnesy i torby z tematyką lokalną.

Legenda o bohaterskim udziale Gochów to nie tylko okazja do świętowania, ale także lokalnej dumy. - Urosła w nich, gdy zwiedzając pałac w Wilanowie, przewodnik okazał się znać lokalny przekaz dotyczący Brzeźna Szlacheckiego - mówi E. Świątek Brzezińska.