„Miãsny” - proza Zuzë Glëszczińsczi

Miãsny

Żëcé mie nie rozpieszcziwô. Jô, Maja z dodomù Sójka, ògłosziwóm, że trzeba bëc przërëchtowónym na wszëtkò. A  òsoblëwie na żëcé i jinszich lëdzy.

Wstôwóm. Ale nié, mòje mùlczi, nié dlôte, że jô chcã. Mëmka tłucze czims ù górë w ògrzéwnik. Jô nigdë nie mëslała, że tak cos mòże tak chùtkò człowieka na nodżi pòstawic. Wëskakùjã z łóżka jak Adóm Małësz, z wëtrzeszczonyma òczama. Jesz przed tim, jak sã doznóm, że to nie jest wiédny spik, òbzéróm sã wkół. Scanë – są, deka – je, pòdłoga – je, łóżkò – téż je. Wszëtkò jinszé nie je wôżné. Tak pò prôwdze to pòdłogã ledwò widzã, bò tacy sã pòd ùrzmą ruchnów i tëch mni abò barżi czëstëch sztréflów. Wzdichóm. Je mie tegò wszëtczégò baro żôl. W kùńcu jem baro empaticzną òsobą. Wrażlëwą na ból żëwëch i ùmarłëch. Në jo, leno co. Ni móm terôzka czasu na zabawã w słoneczny patról.

Czadzã retowac swòjã włôsną stojiznã. Bez przëpôdk ùzdrzała jem zégark. Wskôzywôł ùrzasno pózną gòdzënã. Czurpóm bòsyma stopama pò trapach prosto do kùchni. Wpôdóm tam, zdrzã na mëmkã martwim zdrokã. W głowie ùkłôdóm so, cëż ji rzeknąc. Jo, zarôzka pùdã do szkòłë, zrobiã telepòrt... leno mëmka przerwała mòje rozmëszliwania.

– Frisztëk béł dwie gòdzënë temù. Dobrze cã widzec, królewiónkò – z szëkã sadła do stołu, na jaczim lëżôł ji laptóp. Całô kùchniô łiszczi sã jak pòrénszé słuńce. Fejn, co? Taczi pòrządk w kùchni? Òj nié, mòje mùlczi, to nie jest dobrô znanka. Jaż zmòkła jem ze strachù. Dzysô je sobòta.

Zanim chtos zapitô: „czë të terôzka wërzekôsz na wòlny dzéń?”, mùszã scwierdzëc, że jo. Sobòta to ù nas Midzënôrodny Dzéń Wiôldżégò Sprzątaniô, edicjô XYZ: Rodzëzna Sójkòw. Nie czëlë wa, mòje mùlczi, ò czims taczim? Nic ni môta straconé. Në, chëba że to taczé hobby ù waju, żebë randkòwac z miotłą i mòpã, tej ni mómë ò czim gadac. Mòja mëma kòchô MDWS. Leno dopiérze tedë, czej to jô gróm pierszé skrzëpice. Mùszã to jakòs spòkójno rozrzeszëc, mëszlã. Tec ni mòże bëc jaż tak lëchò. Wëmëszlã cos i wëbôczi mie to, że mùszała sama zaladowac zmiwarkã.

– Snôżi dzéń dzysô mómë – zaczinóm wdzãcznym głosã, bò na gwës kòżdi bëlny diplomata znaje te wszëtczé savoir-vivrë i jinszé grzecznoscë.

– Maja, jô wiém, co të môsz starã terôzka zrobic. I tak bãdzesz sprzątac. Móm nawetka dlô ce bòjowé nadanié. Dzysô na pôłnié bãdą mieloné... – jô ju nie czëła, co gôdała mëmka. Bòjowé nadanié, mieloné na pôłnié. To mùszało òznaczac leno jednã rzecz. Przesprawã do miãsnégò.

Je barżi nagòrzonô niżle wiedno. Jô nie mëslała, że jak sã wstaje ò jednôsti, to je tak zle. Wiedno w weekend tatk mie wëcygô z łóżka ò dzewiąti. Dzysô apartno je na rëbach, sto kilométrów òd chëczë. Tej ni mòże zazwònic z pëtanim: „KRÓLEWIÓNKA JU WSTAŁA CZË KRÓLEWICZA SZËKAC?”. Je skùteczny, swòją drogą, jak nick jinszégò, pòlecóm gòrąco. Òddóm nen bùdnik za darmò i dopłacã.

Leno jô nié ò tim. Miãsny... Chòdzenié tam to sztrôfa nad sztrôfama. Dlôcze? A no dlôte, że robią tam dwie wioskòwé „drëszczi” mòji mëmczi. Baszka a Grażka. We wiosce tak na nie gôdają. Jô wcyg nie wiém, jak òne mają na miono, tak pò prôwdze. Òne nigdë nie gôdają ò se, leno ò wszëtczich jinszich z wiosczi a tëch, co żëją gdzes w parmieniu dwadzesce kilométrów òd ni. Jakò że jem brutką w szkòłowim wiekù, a jesz ni móm, jak to gôdają starszi, kawaléra, wastnë są baro czekawé tegò, co sã w mòjim żëcym dzeje. Agentë FBI przë Baszce a Grażce to są pòlubnicë. Nie zabôczë, czej jidzesz do miãsnégò, mùszisz bëc òstróżnym.

Òd wéńdzeniô witô mie króm jak ze zdjãcô robionégò w PRL, leno półczi są kąsk pôłniészé.

Zanim dóm radã mërgnąc, z tëłu wëbiégô Baszka.

– Lubòtnô Majeczkò, dobri dzéń, co dlô ce? A co ù starczi? Pòszła ju do tegò dochtora òd nérków? – pitô, jakbë strzélała z gewérë.

– Jô nie wiém, zdôwô mie sã, że niedôwno bëła na rehabilitacje... – mówiã, zanim ùgrëzã sã w jãzek. Na binã wëchôdô terôzka Grażka.

– Dobri dzéń, rehabilitacjô, jo? Mój stôri òstatno béł, ale ju ni mòże, chòcbë sã miôł pòłómac!

– Në cëż të nie pòwiész Grażka, czemù? – Baszka je zaskòczonô.

– A wiész të co, Baszka, szkòda gadac. Przëlazła takô srela, ò, wejle, prawie jak Maja, kąsk starszô – òbzérô mie òd nóg do głowë – ale jakòs takô wëpùdrowónô... lampùcéra!

– Në cëż të, a òd kògò bëła ta lampùcéra?

– A wiész të co, zdôwô mie sã, że òd tëch Krëszków.

– Në cëż të, stôri Krëszka mô lampùcérã doma? Żebë to òjc stôrégò Krëszczi miôł widzóné!

– A wiész të co, to je jaż strach! – zaczãło mie sã krãcëc w głowie òd tëch wszëtczich wiadłów. Żebë bëło gòrzi, zabôcziwóm, za czim jô tuwò przëlazła.

– Aj Bòże, Bòże, ti młodi to terôzka za nick pòczestnotë...

– Në, jô cë gôdóm, te ji sztudia fizjo... fizjote... fizjotelogiczné... Leno bë nama chłopów mamic – jamrëje dali Grażka.

– Cos w tim je... to ju nié te lata... – ùcëchła Baszka. Pierszi rôz òd dzesãc minut bëło tak sztël. Zdrzała jem na kalãdôrz, co wisôł z tëłu krómù. Z zamëszlëniô wërwała mie wastnô Grażka.

– Në, tej co tobie pòdac, Majeczkò?

– Jô... kilogram ùdków z kùrczãca... i trzë kùńce sląsczi...

– Sląsczi, co? Jô tuwò kaszëbską móm.

– Mëma chcała sląską.

– Ale kaszëbskô je lepszô, ùwierzë mie.

– Tej mòże bëc kaszëbskô – nie chcała jem sã sztridowac z wastną Grażką, bò to bë sã dlô mie dobrze nie skùńczëło. Nie chcã nawetka mëslec ò tim, że ta kaszëbskô to na gwës sląskô z wëższim prizã.

– To bãdzë razã 38,56 zł – cëskô fachòwò pò tim, jak Baszka jistno fachòwò cëskô miãso na wôgã.

Dôwóm ji banknot 50 złotëch. Wastnô Grażka z letczim òcąganim wëdôwô mie resztã, tej pakùje wszëtkò do plastikòwi taszë, ò chternã jô nie prosëła.

– Dobrégò dnia, pòzdrówk dlô starkòw a starszich. I cotczi Aldonë téż! Jô miała czëté, że ù ni tam ze Stachã je lëchò... – zaczinô Baszka.

– Jo, jo, pòzdrowiã – przeriwóm, zanim ùtknã tuwò na całą wiecznosc. – Do ùzdrzeniô.

– Do ùzdrzeniô – òdpòwiôdają razã. Bez całą drogã czëjã jich zdrok na plecach.

Wchôdóm dodóm. Pòmalinkù sã zeblôkóm, tej wspinóm sã pò trapach do kùchnie na górã, żebë rzucëc taszã z miãsã na stół. Òpôdóm ùmòrdowónô na stółk i sapiã cëchò. Mëma ò nick nie pitô. Pòdchôdô do taszë i w tim sztóce ji mùnia robi sã czerwionô, a òcze zmieniwają sã w dwie môłé szparczi.

– Maja... jô cë rzekła, żebë të kùpiła mieloné na pôłnié, a nié ùdka z kùrczãca i sląską!

Nigdë wiãcy nie wstónã ò jednôsti w sobòtã.

Zuza Glëszczińskô

Pùblikowóné w: „Zymk”, Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi, Wejrowò, nr 11 (2021)