„Priwatny rezerwat” - òpòwiôdanié Jóna Natrzecégò

Ju chcôł zasztëkac kancelariã. Cyferczi na zégrze dôwno òstawiłë slôdë szóstą pò pôłnim. Mógł zamëkac. I tak w nen wtórk sedzôł za długò. Czejbë trzasł dwiérzama, tak jak na nich stoji napisóné, prawie bë wjéżdżôł swòjim volvo pòd dodóm. Kò nié, òn tak nie robił. Chtos mù to ju wëgarnął, że mô w tim swòjim łepie pòmachtóné. Dlôcz nie kùńczi ò czasu, jak reszta? Leno òn we wtórczi robił dłëżi, tëli wiele strzëmiwôł. Prôwdac w pòniedzôłk, strzodã a czwiôrtk z piątkã téż tak miôł. Terô sã dożdôł. Pierszi rôz nie baro wiedzôł co dali. Rozmiôł, że jaką stegną bë nie rëgnął i tak na kùńc mdze żałowôł. Nawet òn, nôlepszi bronisz w całi miesczi palestrze nic pasownégò nie domërkô. Mùsz wëbrac: jedno abò drëdżé. Tak sedzôł w swòjim skórzanym zeslu niedowiérno zdrzącë na człowieka naprocëm. Człowieka? Jo, to na gwës béł hòmò, pewno téż sapiens… Miôł miono – Nean, dwie nodżi, rãce dwie, chrzept, i szëjã, co dwigô głowã. Z ti głowë zdrzałë na niegò rozëmné òczë, zdebło ùtaconé midzë mòcnyma brwiama, i równo pùklatima licama. Kò nôbarżi wërazny béł jegò wiôldżi nos, jistnô stolëmnô knéra. Czejbë zażiwôł, różk bë sygnął le na jednã dzurã. Dali bronisz nie próbòwôł sã wëszczérzac z klijenta. Czuł, że za pôrã dniów to òn bãdze bòhatérą smiechòwiszczów. Żebë nié ten glëniany grôp, co stojôł ù nóg Neana… Ten szaro-bruny, pãkati z jaczimas zygzakòwima wzorama. Zdało mù sã, że taczi statk ju gdzes miôł widzóné, nôlżi w mùzeùm, ale mòże nié, bò za wiele do taczich nie chôdôł. Dôwnyma dzejama sã nie jinteresérowôł. Dlô niegò òstatné zlodowacenié, tak samò jak wëmiarcé dinozaùrów abò dôga rzimsczégò imperium, mògłë sã skùńczëc dzéń przed jegò ùrodzenim. Bëło mù równo. Taczi grôp wierã òbzérôł w jaczims krómie w trzëgardowëch galeriach, do jaczich co niedzelã jezdzëlë na pielgrzimczi z białką. Kawał wëpôlony glënë, skòrëpa. Nãcëła gò ji zamkłosc. Złoté mònétë miałë jã do czësta wëfùlowóné. Jak Nean to tu halôł? Mùsz mô kraft w nëch swòjich grëbëch pajach. Bronisz nijak bë nie dôł radë. Na jegò dłudżich rãkach mùsklów rosło wiele za mało, a wëmùjkónô a pòkrémòwónô skóra pewno bë pãkła. Jegò rãce bëłë pasowné do robòtë kòl kómpùtra, noszeniô skórzny taszë z dokùmeńtama i dwiganiô dłudżégò pôlca, nawet całima gòdzënama, czej wëgrôżôł nim na sądowi zalë. Kùńcził pierszé pismò.

– Wëslã je do Wòjewódzczégò Szpektoratu òd Nôtërë – rzekł do swòjégò dzywnégò klijenta, a do se cëchò doszmërgnął:

– Dostóną ale òczów, czej przeczëtają, z jaczi kancelarie je to wësłóné.

I prawie to slédné gò grëzło. Wej! Òn, adwòkat Pajsczi, bãdze broniszã jaczégòs błota i lasu, co wkół ti wòdë rosce! Urzãdnicë ze Gduńska dwa razë bãdą czëtelë, chto je prawnym przedstôwcą Neana, chto w jegò miono przërëchtowôł pismò i dali bãdze biôtkòwôł ò ùznanié nëch 150 hektarów za priwatny rezerwat. Na ùrzãdników miôł namkłé, òd wiedna. Pò richtoscë bòjôł sã, co sobie pòmëslą firmë, z jaczima wëspółrobi: „Twój nowi dak”, „Megachëcz” abò „Sëlwex“. Prawie z prezesã „Sëlweksu” béł ùgôdóny na piątk. Deweloper baro nalënôł. Cos nadpãknął ò głupëch z ùrzãdu gminë i paragrafie, jaczi kôże mù czekac ze spùszczanim stôrëch bùkòw jaż do zëmë. Bronisz robòtë miôł nabróné na miesąc w przódk, kò „Sëlwex” wiedno dobrze płacył. Dlô stôrégò klijenta mòże robic i w niedzelã. Jo, kò terô niechże sã prezes co doznô ò Neanie i tim jegò błoce… Doznô sã. Pòmòrzé nie je wiôldżé. Lëdzëska sã znają. Pajsczi na sztócëk pòdniósł głowã znad drëdżégò pisma, tegò do starostwa. Jegò klijent wcyg na niegò zdrzôł. Prosto, szczero, tim swòjim wiérnym zdrokã. Wdarził sobie, co mù rzekł przed gòdzëną. Jedną głupòta, kò Nean mógł mù naplestac wiele a co chcôł, bò Nean płacył. Bronisz jesz pòstãpny rôz wezdrzôł na grôp. Na gwës ju taczi gdzes widzôł. Ten béł całi fùl złotëch mònétów. Żlë sã òkôże, że to pò prôwdze staré rzimsczé dëtczi, bãdą wiele wiãcy wôrt jak sóm metal, z jaczégò je zrobilë. Nean gôdôł, że to pò Gòtach, co dôwni mielë mieszkac pòd Bëtowã. Zarô, zarô jak òn to òpòwiôdôł…

A tej do naszégò lasu przëszlë lëdze òd amalsczich królów. Jich bracynowie ju lata lateczné sedzelë blëżi mòrza. Tej nowi Gòcë, co prawie przejachelë z królama, placu szukelë dali w lądze. Bëlë dzywny. Dostôwelë òbarchù czej nalezlë wiôldżé kamë. Brelë je a wëkòscérzoné wkòpiwelë w zemiã, tak że wiãkszi dzél bëło widzec. Rëchtowelë całé krãdżi taczich. Më jima pòmôgelë w ti robòce, bò chòc to bëlë wiôldżi wòjarze, tec w rãkach nawet òni ni mielë tëli mòcë co më… Z hańdlarzama, co przëchôdelë z pôłniô, mienialë sã na jantar. Całé miechë jantaru, za jaczi dostôwelë rzimsczé mònétë… Nean nie chcôł zdradzëc jak òn, a przedtim jegò familiô, dosta to gòcczé złoto. Pajsczi za wiele na historie sã nie znôł, kò na złoce jak nôbarżi. Nie wiedzôł czë to, co halôł Nean, pò prôwdze bëło rzimsczima aùreùsama, kò na gwës te złoté krążczi zrëchtowelë z jegò lubòtnégò szlachetnégò metalu. Në, wdarził so rézã do krewnëch w Niemcach, czej jegò półbrat zacygnął gò do jednégò mùzeùm. Jedurné, co mù sã tam widzało, to skôrb rzimsczich dëtkòw nalazłëch przë leżnoscë jaczis bùdacje. Do dzysô pamiãtôł, że do grëpë bëło tegò 18,5 kilo. Na pierszi wzér Nean przëniósł dwa a mòże trzë razë wiãcy. Baro pòdobné krążczi. Gôdôł, że wié, dze dôwny lëdze mielë zakòpóné pòstãpné grôpë, niejedne jesz starszé òd gòcczich. Prôwdac we wiãkszim dzélu we strzódkù bëłë le spôloné gnôtë, kò nié leno. Cwierdzył, że wiédzô ò przeszłoce je w jich rodzëznie òd wiedna, że w tëch stronach jegò przódcë bëlë pierszima lëdzama. Bronisz nic na to nie rzekł. Chòroscë jegò klijentów, jich nëczi, wëstwôrzanié, żlë nie parłãczëłë sã z tim, za czim do niegò przëszlë, bëłë le jich sprawama, nié jegò. To doch nawet bùten szëkù, żebë je taksowôł, rozpòwiôdôł. Béł òd profesjonalëstów, warkòwëch adwòkatów. Wôżné, żebë rechùnk, jaczi jima wëstôwiôł, płacëlë na czas. Robòtã dlô Neana dopiérkù zaczinôł, a ju widzôł dëtczi i to le pôrã métrów òd sebie. Blëszczącé, cepło-żôłté. Temù Nean mógł ù niegò w biórze gadac stożbë, głupòtë, łże wszelejaczé. Òn bãdze wszëtkò spòkójno słëchôł, nawet kawã pòdô. Nean ji nie chcôł, pił leno wòdã.

Jo, kò wcyg nie béł do kùńca gwës. Dobrze to? Dobrze, że sã zgòdzył na robòtã dlô Neana? Jesz wczora przed jegò biórã stojelë ekòlodzë przëjachóny ze Gduńska, Słëpska, nawet Bëdgòszczë a gardłowelë. Co sã nasłëchôł! Że za dëtka pòmôgô mòrdarzëc planétã, że dëszi nôtërã i że na niegò téż przińdze kawel, prziroda mù òdpłacy rekã abò dichawką. Nié pierszi to rôz tak cos pòd òknama Pajsczégò. Bez lata miôł czas sã przënãcëc. Tą razą nie smarowelë mù pò scanach, tec nasmiecëlë jak nigdë. Prôwdac ekòlodzë zabrelë swòje transparentë, kò wkół jesz dzysô walałë sã plakatë z logò jich òrganizacjów. Nie je wiedzec czë to prawie bez nie Nean nie zaklepôł na dwiérze jegò kancelarie. Doch szukôł pòmòcë w zachòwie swòjégò lubòtnégò błota ze sztëczkã bòru i cos mù pòd tą jegò grëbą czaszką zaskrzëło, że zeloné, że ekòlogiô… Jakbë nie bëło, deweloperzë, dlô jaczich robi, nie bãdą rôd. Zaczną na Pajsczégò zdrzec niedowiérno. Òsoblëwò, czej do ùcha ò jegò ekòlogiczny sprawie bãdze jima szepta zawdë żëcznô broniszowô kònkùrencjô. Skùńczą sã rôczbë na raùtë z leżnoscë zakùńczeniô bùdacje nowégò sedlëszcza, fabriczi, stacje z pétrochã. Prezes „Sëlweksu” ju nie pòprosy na kawã na zómk. Na gwës wiôldżi klijent òdéńdze, òstóną leno zléceniowé mùtczi, drobizna. Stracy téż ùwôżanié. Jedny bãdą gò mielë za zdrajecznika, drëdżich, ną biédną ekòzeleniznã, doch tak pò jednym razu nie przëcygnie na swòjã stronã. Dlô nich jesz długò òstónie tim złim kapitalisticznym parobkã. Lëdze w tich stronach są pamiãtlëwi…

Nean jął sã krãcëc na stółkù.

– Zarô, zarô… ju kùńczã. Jesz mùszã to pùscëc na drëkarkã, a pózni wëslã do sprôwdzeniô mòji sekretôrce. Nie bãdze bawiło dłëżi jak pół gòdzënë, mòże sztërdzescë minut. Pò pòdpisanim òdwiozã was dodóm – tłomacził bronisz. – Wej! Ju to pùszczóm… Terô mòżece mie dokùńczëc to, co jesce pòwiôdelë ò jaczims gardzëszczu czë cos tak… – zabédowôł.

Nean cziwnął głową a sã szerok ùsmiéchnął. „Jaczé mòcné, zdrowé zãbë” – zôzdrosno pòmëslôł Pajsczi. Jegò klijent nabrôł lëftu, szerok rozwiarł rãce a zaczął. Widzec bëło, że òpòwiôstczi ò dôwnëch czasach to dlô niegò żódnô nowizna. Bronisz przëbôcził sobie stôré harcersczé czasë, czej z drëchama sôdelë wkół ògniszcza. Alana, jak to dôwno! Kò zarô zdrokã zôs jął piastowac grôp, co stojôł ù nóg jegò klijenta. Grëbi a cãżczi. 30 kilo, 40…?

Nean nawet cekawò gôdôł. Wiele prôwdë bëło w òpòwiescë ò jaczims wiôldżim panie, co sedzôł w gardze na Smòlarnie, Pajsczi nie wiedzôł. Kò cziwôł głową, jakbë chcôł przëstojec, pòcwierdzëc. „Niechże chłopina sã ceszi. Dlô klijenta wszëtkò” – mëslôł. Pózni Nean cos prawił ò spôlenim gardu, a tej ò jednym krzëżôkù, chtëren szukôł jaczégò ùcekłégò pòjmańczika i trafił prost na jich zawiatë, co stojałë krótkò tegò błota, ò jaczé terô prawie bronisz mô sã prawòwac. Ricérz ju nie wrócył na bëtowsczi zómk. Nean zapitôł, czë Pajsczi abë nie je kòlekcjonérą strzedniowiecznëch zbrojów, bò chãtno wskôże gdze na gwës naléze zakòpóną chełmicã i pancérz.

– Mòże w przińdnocë, za pòstãpną razą – bronił sã adwòkat. Nean dali cygnął òpòwiesc. Plestôł cos ò jednym dëchòwnym, co sã ùrodzył wierã w Dãbiu, ò tim, że za nôùkama jezdzył w daleczé stronë. Wedle Neana za wiele sã równak tam nie naùcził, bò czej trafił do jich lasu i jął nalënac, żebë Neanowi przódcë kùreszce zaczãlë regùlarno chòdzëc na nôbòżeństwa do Bëtowa, ti mù prost rzeklë, żebë dôł jima pòkù. Dolmaczëlë chłopù, że nic nie rozmieją z nëch dzywnëch czëtaniów i ti całi gôdczi kòle wôłtôrza. „Czejbë to nie bëło z niemiecka abò w łacëznie, a pò kaszëbskù, to bë nawet czasã më szlë, pòmòdlëlë sã, pòspiéwelë nôbòżnëch piesniów” – mielë mù rzec. Doch kaszëbską mòwã ród Neana jął trzëmac zarô pò tim jak zabéł gòcczi gôdczi, a ta doch téż nie bëła jegò rodną. Ten dëchòwny cos wierã miôł zrozmiec.

Wnym mòbilka bronisza krótkò blësła. Sprawdzył. Dostôł sms-a, że wszëtkò co napisôł, mô ju przëprawioné.

– Wszëtkò graje. Terô wëdrëkùjemë pisma i sã pòdpiszemë. Aaa… to co jesce przënieslë w grôpie, sygnie na to tu, tec czejbë jô bë miôł dali prowadzëc sprawã, a tak pewno bãdze, tej mùsz co doszmërgnąc, rozmiejece… – klarowôł Pajsczi.

– Na pôrã dëtkòw nie przińdze, le mùszã miec ten grôp nazôd. To nôwôrtniészô rzecz w naszi famile, a jakô snôżô! – rzekł Nean.

Bronisz nie tacył ùsmiéchù. Wzął papiórë z drëkarczi a cwierzchnął na swòjégò klijenta, żebë pòdszedł do biórka. Pòdôł mù pióro.

– Tuwò wpiszce miono a miéństwò, a tu sã pòdpiszce… Wë jesce, jak so wdarziwóm, Nean, a jak dali? – zapitôł.

– Jesce nie doczëlë, jak jô sã przedstôwiôł? Jem Neandertalsczi, a na miono móm Hrtgh – dolmacził piszącë Nean, to je Hrtgh. Do Pajsczégò słowa klijenta jakbë nie docarłë. Zazdrzony w swiéżą zôpłatã długò jesz sedzôł w swòjim biórze, gòdzënama pò tim, jak Hrtgh piechti szedł nazôd nad swòje błoto.

Jón Natrzecy