Jak zachęcić do szczepienia? - felieton po kaszubsku

Sedzôł jem na rënkù ù Witeka pòd parasónã na kawie. Ju czwiôrti dzéń sóm jak zajk na Gôchach. Stach nie przëchòdzył, Irénka téż. Prôwdac Irénka gôda, że do kùńca tidzenia nie przińdze, bò w ògródkù na dzélkach mô robòtë a robòtë. Kò Stach nic nie zapòwiôdôł. I to mie bëło dzywné, òn taczi warkòwi kòfejinista! Kawa, a sëpôł jem pò trzë cëkrë, nie szmaka tak bëlno jak pitô z całim drësztwã. Sóm, sómeczno òbzérôł jem to nasze Bëtowò. Niedalek przedôwelë malënë, przëwiozłé gdzes z pôłnia. Drodżé jak smòk! Dobrze, że najachało turistów. Hańdlôrz béł rôd. Jô nie kùpił ni leszczi, ùdbôł jem czekac za naszima kaszëbsczima, barżi miodnyma i móm nôdzejã tóńszima. Òd wtórkù, bò tedë sã zaczãło, zdrzôł jem téż na nowé aùtobùsë miejsczi kòmùnikacje. Biôło-zeloné. Kòżdi kùrs jachôł wedle rënkù. Tej to mòje metławé sedzenie w naszi rënkòwi kafanie jô krasył rechòwanim, wiele aùtobùsów dozdrzã òbczas jedny kawë. Pił jem pòmalëczno, môłima a rzôdczima szluksama. Nôdzejno zmùdzył jem czas, mëslącë że równak Stach abò Irénka zazdrzą, chòc le na sztócek. I wej! Jo, wiôldżima krokama sadzył kù mie szadólc. Stach! Równak nie zabéł ò drëchù. Jô wiedno gôdôł, że je nié leno mądri, a téż dobri...

Môsz jesz cos w ti twòji tasce? - zapitôł bez przëwitaniô.

Mni jak pół. Kò zarô sztëlujã dlô ce, wiôlgą z mléczkã - sësził jem do niegò zãbë.

Stach nawet nie sôdł, a téż nie czerowôł sã za tim, co jem do niegò rzekł. Chwëcył mòjã taskã a chilnął ji całą zamkłosc na rôz. Òcarł rãką lëpë a przëzdrzôł sã wkół.

A Irénczi ni ma? - zapitôł.

Co? Jakbë bëła, to të bë i ji kawã wëpił - jął jem sã pòdkôrbiac, a dodôł: Sadni so chłopie.

Eeee… Ni móm czasù, jidã - Stach sã òbrócył i rëgnął nazôd w stronã Wòjska Pòlsczégò.

Zarô, zarô, czekôj że! - jem wòłôł, kò Stach nogowôł dali. Jô wstôł a za nim nëkôł.

Co cë chłopie je, jes te czim ùżarti? - próbòwôł jem wëmaklac, ale Stach le sã przëzdrzôł na zégark i jesz chùtczi zaczął jic, wnet bë biegł. Tak jô téż. Kòl krómù z kwiatama prawie pòdjachôł miejsczi aùtobùs. Rozwiarłë sã dwiérze. Stach dożdôł, jaż wińdą pasażérowie, a sóm wskòkł bënë. Tak jô téż.

Sedlë më na kùńcu.

Stądka nôlepi widzec - wëklarowôł Stach.

A co të chcesz òbzerac? Miasta nie znajesz?

Stach sã na mie przëzdrzôł. Jak to òn. Nie brëkòwôł tłomaczëc. Zarô jem zrozmiôł, że pleszczã głupòtë a lepi dali nie pëtac. Bez pôrã minut më damilë. Stach zdążił pòrechòwac pasażérów, a lëczbã wpisac do notesu. Dodôł téż pôrã zdaniów. Ju jem chcôł mù rzec, żebë wezdrzôł na chòdnik. Prawie szła nim Irénka, në Stach le przëłożił pôlc do lëpów, dali miôł jem bëc cëchò. Doch më akùrôt stanãlë na przëstankù. Stach zôs notowôł, chto wëchôdô, chto wchôdô. Irénka nie wlazła do naszégò aùtobùsu. Zaklepôł jem do ni na rutã. Irénka nie zmerka. Më ju znowa jachelë.

Jesz pôrã razy jô próbòwôł zacząc gôdkã ze Stachã, kò òn wcyg rechòwôł i pisôł. Dopiérkù czej jesmë kùńczëlë kùrs na dwòrcu, schòwôł notes i sã do mie ùsmiéchnął.

Në, cëż tam ù ce czëc? - zapitôł.

Ù mie?… Nic, ju nic - jô òdpòwiedzôł. Jem gò znôł dosc tëli, żebë zmądrzëc co je lóz. Stach zôs cos badérowôł. A jak wiedno, czej gò to trôfiô, béł òd se.

Terô mòżesz gadac, mómë 10 minut do pòstãpnégò jachaniô. Në… cëż tam, doch jes za mną gònił bez całi rënk, a pózni strzimôł cëchò całą jazdã, cëż tam ù ce… - nalënôł.

Kò jô le pòkrącył głową a òdpòwiedzôł:

Dobrze, dobrze. Pòczekóm jaż skùńczisz, tej so pògôdómë.

Co skùńczisz? Aaa… rozmiejã - Stach pòkôzôł na swój notes, a cygnął: Të wiész, co sã dzeje! W Bëtowie kùreszce mómë gardową kòmùnikacjã.

Co të nie pòwiész?! Tëli jem zestrzégł bez ce - òdpòwiedzôł jem zdebło ùrażony, doch jaż tak letczi nie jem.

Stach jakbë na chwilã zabéł ò swòjim badérowanim, a przëbôcził sobie ò drëchù, mòże nawet ò naszich kawach w rënkòwi kafanie.

Jo, jo… jô tec nie chcôł robic z cebie głupégò, kò wiész, jem dbë, że skòrno ju pò miesce je mòżno darmôk jezdzëc, to wôrt pòmëslëc nié leno ò rëgniãcym z pónktu A do pónktu B, ale co wiãcy - Stach zôs zatacył sã w swòjim nowim wëstwôrzanim.

A co to bë miało bëc to wiãcy? - jem chcôł sã doznac.

Do kùńca jesz nie jem gwës… pôrã ùdbów równak mie sã w głowie kùlkòcze - zaczął Stach.

Në, në… - próbòwôł jem gò pòdskacëc, równoczasno jednym òkã zestrzégł, że nasz aùtobùs pòmalinkù zaczął jachac. Stach nijak. Jem mù nic nie rzekł, tec kara za nieprzëchòdzenié na kawã mùsza bëc.

Tuwò je gniôzdkò. Widzysz? Wej, mòżemë na przëmiar doladowac mòbilkã, laptopa. A tegò je tu wiãcy… - rzek Stach

Iii… - czekôł jem za dali.

Iii szkólny mòże prowadzëc ùczbã dlô dzecy ò miesce, a jegò ùczniowie z laptopama abò mòbilkama. Czej sã jaczi rozladëje, tej w gniôzdkò i dali. To tak bë dało pół zdalno, bò równak szkólny miôłbë na nich bôczenié, i darmôk - klarowôł.

Kò za czim, doch terô lekcje jidą normalno? - cos mie sã ta stachòwô mësla nie widza.

Jo, terô pewno nié, ale na jeséń przińdze czwiôrtô wała. Na gwës. Zdrzë - i Stach pòkôzôł mie jaczés zôpisczi w swòjim notesu.

Tuwò piszã, wiele òblékô maseczczi. To są cwiardé dóné. 38% pasażérów ni mô maseczków, a 25% z larwama lëchò je nosy. Kò na to téż móm ùdbã - scwierdzył i ùwôżno rozezdrzôł sã wkòło, jakbë nie chcôł, żebë gò chto ùczuł.

Pewno chcesz płacëc za szczepienié - jem próbòwôł wëzgadnąc.

Zëmno - òtaksowôł Stach.

Tej mòże chcesz wpùszczac do aùtobùsu le tëch z covidowima paszpòrtama! - jô wcyg zgadiwôł.

Téż zëmno… A dôjże so ju pòkù. Tak cos wiele nie dô. Jô bë wëkòrzistiwôł sóm aùtobùs… jo, jo. Mòglëbë më miec skrëté w sedzeniach jigłë z dawkama. Wszëtkò aùtomaticzné. Czerowca, czej chto nie nosy larwë - pik ù se na panelu i taczi mô tã jigłã w rzëc wbité. Abò nawet jesz lepi. Te sosterczi, co szczepią w naszi bòlëcë abò w ekònomie na zalë, miast czekac na lëdzy, same mògłëbë jezdzëc naszima aùtobùsama i tuwò szczepionczi pòdawac. Czejbë jima co òstało, dac do wiatrówczi i strzelac do przechòdniów taczima strzélkama, co są na ùsnienié dlô zwierzãtów. Jak na jaczim safari - Stach z wësoka sã na mie przëzdrzôł.

Jô równak nijak nie béł rôd z drëcha. Jô sã ò niegò zaczął bòjec.

A móm téż ùdbã na przëstanczi - Stach nie zmerkôł mòjégò ùrzasu. Dali cygnął:

Të widzôł, że wiele ni ma żódnégò dakù. Tej czej padô, abò - jak prawie dzysô - słuńce prażi, ni ma gdze sã schòwac…

Wszëtczégò narôz nie dô sã zrobic. To doch kòsztô. Pewno pózni pòstawią - głosno jem pòmëslôł.

Eee… nie mdzë taczi wërozmiałi. Na braczi dëtka téż je ùdba - Stach zrobił paùzã. Cziwnął głową jak prôwdzëwi mądrala a wëklarowôł: Doch sygnie, żebë na kòżdim przëstankù ùstawile kòsze z parasónama. Czej bãdze pòtrzéba, to so lëdze wezną…

Na wiedno so wezną i zarô tëch parasónów nie bãdze - jem gò stëdzył.

Bãdą, bãdą. Jô bë do nich miôł lińcuch abò mòcną stalową lënã. Ta bë trzima je z tim kòszã. A kòsz betonowi. Wszëtkò tóné a prakticzné - plestôł Stach.

Tego nawet mie, lubòtnikòwi stachòwégò taleńtu, bëło za wiele. Zarô bëło widzëc, że chłop béł òd se. Pewno òd tegò wcyg jeżdżeniô. Òd rena do nocë, dzéń za dniã. Në i na gwës za mało kawë, za mało! Ju mieszałë mù sã jaczés filmë z òbrôzama z aùtobùsów i dóné z notesu. Chłop brëkòwôł pòmocë. Tak leno më zajachelë na rënk, jô gò hôknął pòd remiã a na mòc wëcygnął bùten, a tej do Witeka do kafanë. Jo, aùtobùs, òsoblëwie czej je darmôk, téż mòże bëc szkòdlëwi.

Jón Natrzecy